Φοιτητική ομάδα: Ευγενία Ανδρίτσου, Λαμπρινή Καντερέ
Επιβλέπων Καθηγητής: Έβελυν Γαβρήλου
Πανεπιστήμιο: Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας | Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ακαδημαϊκό έτος: 2019/20

Με αφορμή την ειδυλλιακότητα του ελληνικού καλοκαιριού, γίνεται μια προσπάθεια επαναπροσδιορισμού και ανασυγκρότησης όλων αυτών των αναμνήσεων που μας έχουν προσφέρει οι Κυκλάδες, μέσα από την παραγωγή δομών προσωρινής κατοίκησης (συμπυκνώματα της κυκλαδικής νησιωτικότητας). Το όνομα αυτών επιλέχθηκε να είναι το ΣΟΥΒΕΝΙΡ, γιατί εμπεριέχει τις έννοιες της ανάμνησης και του ταξιδιού. Ξεκινώντας τη διαδικασία της έρευνας, έγινε μια προσπάθεια συλλογής καλοκαιρινών αναμνήσεων, μέσω της διεξαγωγής ενός ερωτηματολογίου και της δημιουργίας ενός λευκώματος φωτογραφιών. 

Ακολούθησε η θεωρητική προσέγγιση των εννοιών του Αρχιπελάγους, της Θάλασσας και του Νησιού, η οποία οδήγησε στη χαρτογραφική μελέτη των νησιών του Αιγαίου. Πιο συγκεκριμένα, εξετάστηκε η περιοχή των Κυκλάδων και ειδικότερα αυτή των Μικρών Κυκλάδων. Η επιλογή των δεύτερων ήταν καθοριστική, διότι παρουσιάζουν πολιτισμικό και γεωμορφολογικό ενδιαφέρον, μιας και αποτελούν μια περιοχή η οποία δεν έχει δεχθεί -σε μεγάλο βαθμό- αλλοίωση από την έλευση του μαζικού τουρισμού. Τα νησιά που την αποτελούν χαρακτηρίζονται από το αγνό παρθένο τοπίο τους, σε συνδυασμό με μικρές κτηριακές επεμβάσεις. 

Για τον λόγο αυτόν δημιουργήθηκαν προσωρινές πλωτές δομές, προκειμένου να μη διαταραχθεί το φυσικό τοπίο. Η σύνθεση των δομών αυτών προέκυψε από την αποδόμηση των βασικών ογκοπλαστικών μορφών που επαναλαμβάνονται στη λαϊκή κυκλαδική αρχιτεκτονική, και την αναδόμησή τους με τελικό προϊόν το ΣΟΥΒΕΝΙΡ. Το σύνολό τους χαράσσει μια νέα διαδρομή στον αιγαιακό χάρτη, αυτή των Μικροσκοπικών Κυκλάδων. Στόχος είναι ο ταξιδευτής να “ταξιδέψει” σε μία νέα διαδρομή, παράγοντας νέες μνήμες μέσα από γνώριμα ερεθίσματα.

Επιλέγονται οκτώ από τις δομές που παρουσιάστηκαν προηγουμένως. Η χωρική τους τοποθέτηση προήλθε από τη διαδικασία του zoom in στον χάρτη (όσο εμβαθύνεις κατά την περιήγησή σου στον ηλεκτρονικό χάρτη, ανακαλύπτεις νέα κομμάτια ξηράς)  και τη φυσική διάταξη που παρουσιάζουν γενικά τα νησιά του Αιγαίου [κάθε νησί έχει τους “δορυφόρους” του (π.χ. Κέρος - Αντικεριά, Άνω+Κάτω Κουφονήσι, Μικρός και Μεγάλος Αβέλας στην Ηρακλειά)]. Προτείνονται δύο κατηγορίες χωρικών διατάξεων, αυτές της αντίστιξης (όρος της μουσικής που προέρχεται από το λατινικό punctus contra punctum, σημαίνοντας στίξη αντί στίξης, και για τη δική μας περίπτωση “νησί αντί νησιού”) και του συμπλέγματος (ομάδες νησιών που βρίσκονται στην ίδια θαλάσσια περιοχή). 

Στην Ηρακλειά, το ΣΟΥΒΕΝΙΡ τοποθετήθηκε στον όρμο της Αλιμιάς, όπου βρίσκεται βυθισμένο το “κουφάρι” ενός γερμανικού υδροπλάνου, από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εντοπίζεται στο νοτιοδυτικό άκρο του νησιού, σε βάθος όχι περισσότερο από εννέα μέτρα. Στην περιοχή αυτή πραγματοποιούνται καταδύσεις. Η επιλογή έγινε, καθώς ο όρμος αποτελεί σημείο ενδιαφέροντος.

Στη Σχοινούσα, το ΣΟΥΒΕΝΙΡ τοποθετήθηκε στη νησίδα Οφιδούσα, η οποία βρίσκεται νοτιοανατολικά του νησιού και αποτελεί “συνέχειά” του. Η επιλογή έγινε με γνώμονα τη δυνατότητα πρόσβασης στο “μη προσβάσιμο” και συνάμα μη κατοικίσιμο.

Στα Κουφονήσια, επιλέχθηκαν οι βραχονησίδες στη νησίδα Γλαρονήσι για την τοποθέτηση των ΣΟΥΒΕΝΙΡ, τα οποία αποτελούν το μοναδικό σύμπλεγμα στην πρόταση. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το νησί της Κέρου, το οποίο ήταν ένα από τα κέντρα τού κυκλαδικού πολιτισμού, και πλέον είναι προστατευόμενος αρχαιολογικός χώρος. Λένε πως αυτό που την έκανε μοναδική ήταν η θέα της κορυφογραμμής της, η οποία μοιάζει με κυκλαδικό ειδώλιο ξαπλωμένης γυναίκας. Αυτή η θέα εξασφαλίζεται από το σύμπλεγμα των ΣΟΥΒΕΝΙΡ και υπήρξε ένας από τους λόγους επιλογής τής συγκεκριμένης τοποθεσίας.

Στη Δονούσα, ανατολικά, στον κάβο του Μοσχονά βρίσκεται η Φωκοσπηλιά, μια γεωλογική ρωγμή στα βράχια, τριγωνικού σχήματος, με πλάτος 40 μέτρα και ύψος πάνω από 10 μέτρα, η οποία παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία χλωρίδας και πανίδας. Αντικριστά της τοποθετείται το ΣΟΥΒΕΝΙΡ σε απάνεμο κολπίσκο. Η επίσκεψη στη Φωκοσπηλιά γίνεται με σκάφος και, λόγω της έλλειψης παραλίας, το ΣΟΥΒΕΝΙΡ αποτελεί μια στάση για τους ταξιδευτές.