Το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας θα είναι ένα εκπαιδευτικό τοπίο, ένα σύγχρονο δημόσιο campus βασισμένο στην κληρονομιά της Ακαδημίας του Πλάτωνα για να δημιουργήσει έναν ζωντανό νέο πολιτιστικό χώρο για την πόλη και ένα μνημείο της πλούσιας ιστορίας της Αθήνας. Θα είναι ένα ζωντανό ίδρυμα που θα εξυμνεί το παρελθόν, ενθαρρύνοντας τον σύγχρονο διάλογο και προωθώντας νέα μέλλοντα για τον αθηναϊκό πολιτισμό και κληρονομιά.

01_ Αρχές Σχεδιασμού

Το Μουσείο ως Campus

Το έργο έχει σχεδιαστεί ως μια σειρά από αυλές "βυθισμένες" στο έδαφος, ένα κατατμημένο campus χώρων μάθησης ενσωματωμένων στο τοπίο. Η χωρική έκφραση του μουσείου μειώνεται σε κλίμακα και ενσωματώνεται διακριτικά στο τοπίο προκειμένου να μεγιστοποιηθεί ο πολύτιμος χώρος πρασίνου του πάρκου και να ακολουθηθεί η χαμηλή κλίμακα της γύρω γειτονιάς. Αντί για ένα ενιαίο μεγάλο κτίριο δίπλα στο πάρκο, το έργο έχει σχεδιαστεί για να συμπληρώνει, να συνδιαλέγεται και να βελτιώνει το πάρκο, προσδιορίζοντάς το και δημιουργώντας κόμβους δραστηριότητας σε διαφορετικές τοποθεσίες σε αυτό.

Ήπιο Σύμβολο

Αυτό το έργο στοχεύει να είναι ένα ήπιο σύμβολο. Το μεγαλύτερο μέρος του μουσείου βυθίζεται διακριτικά στο τοπίο, κρυμμένο από το οπτικό πεδίο. Ένα όμως στοιχείο υψώνεται πάνω από το έδαφος, δίνοντας μια διακριτή αναγνωσιμότητα του μουσείου στον ορίζοντα του πάρκου και σηματοδοτώντας ξεκάθαρα την αστική σημασία του ιδρύματος. Μια μοναδική αρχιτεκτονική μορφή τοποθετείται πάνω από το τοπίο, στηριγμένη ασύμμετρα σε έναν λόφο με ελαιόδεντρα (γη), αιωρούμενη πάνω από μια ανακλαστική πισίνα (νερό) και ανοικτή στο κέντρο της ως μια ευάερη πολυεπίπεδη αυλή (φως), δημιουργώντας ένα ευδιάκριτο σύγχρονο σύμβολο που απηχεί τις αρχιτεκτονικές λογικές της αρχαίας ακαδημίας του Πλάτωνα, και γιορτάζει τα θεμελιώδη στοιχεία της γης, του νερού και του φωτός.

Μνημείο για την Αθήνα

Ο μύθος της προέλευσης της Αθήνας, της σύγκρουσης μεταξύ Αθηνάς και Ποσειδώνα, γης και θάλασσας, ελιάς και δόρατος – απηχεί στην εικονικότητα της πρότασης. Το κτίριο αναδύεται από τη γη. Η ασυμμετρία του παραπέμπει σε αυτή τη διχασμένη προσωπικότητα – στηρίζεται σε ένα ανάχωμα γης καλυμμένο με ελιές και περιβάλλει στην κεντρική αυλή του μια ανακλαστική πισίνα. Η ιστορία της Αθήνας εξισορροπείται πάνω από αυτά τα δύο στοιχεία –γη και νερό– και υψώνεται για να κοιτάξει πίσω στο πάρκο και προς την ιστορική Ακρόπολη της Αθήνας.

Νους και Σώμα

Οι αρχαίοι Έλληνες άρθρωναν τις δομές εκπαίδευσης γύρω από τον αθλητισμό. Προτείνουμε την προώθηση αυτής της ιδέας δημιουργώντας έναν ευανάγνωστο κόμβο αναψυχής, βάδισης, τρεξίματος και σωματικής εκπαίδευσης μήκους 1 χλμ. που παράλληλα επεκτείνει τη μουσειογραφία στο τοπίο και συνδέει τους διάφορους αρχαιολογικούς χώρους που απλώνονται σε όλο το πάρκο με το νέο μουσείο, δίνοντας ένα επιπλέον επίπεδο ήπιας εικονικότητας στο έργο.

Ενότητα από τη διαφορά

Το έργο φέρνει ενότητα σε μια κατακερματισμένη τοποθεσία. Δημιουργεί ένα νέο ευδιάκριτο ορόσημο στον εκτεταμένο αστικό ιστό του σύγχρονου Ελαιώνα που προσανατολίζει τους ντόπιους και τους επισκέπτες. Το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας θα δημιουργήσει έναν ισχυρό νέο πόλο σε μια σημαντική τοποθεσία στην πόλη της Αθήνας, επανασυνδέοντας Αθηναίους, τουρίστες και ακαδημαϊκούς με αυτόν τον ιστορικό χώρο και συμβάλλοντας στο ευρύτερο όραμα ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων της πόλης.

Πορώδες Ίδρυμα

Ο κύριος εκθεσιακός χώρος ανυψώνεται ως χειρονομία γενναιοδωρίας. Όλοι είναι ευπρόσδεκτοι. Πλησιάζοντας από όλες τις κατευθύνσεις. Το μουσείο δεν είναι πλέον ένα αδιαφανές, κλειστό, προνομιακό ίδρυμα. Είναι ανοιχτό και διαθέσιμο σε όλους όσους είναι περίεργοι. Αν και η εμπειρία του εκθεσιακού χώρου ελέγχεται μέσω ενός εσωτερικού λόμπι, η κεντρική αυλή που ανακλά την πισίνα και την υπαίθρια γλυπτοθήκη είναι οπτικά προσβάσιμη σε οποιονδήποτε περνά μέσα από το πάρκο. Ομοίως, το κυκλικό αμφιθέατρο και η κεκλιμένη πλατεία είναι νέοι δημόσιοι χώροι στο πάρκο που παρέχουν επίσης οπτική πρόσβαση στις λειτουργίες του μουσείου. Η πόλη προσκαλείται προς το εσωτερικό του κτιρίου και η συμμετοχή ενθαρρύνεται ενεργά.

Η αξία της γεωμετρίας

"Μηδείς αγεωμέτρητος εισίτω μοι την θύρα"

Ο μύθος λέει ότι αυτό το απόσπασμα γράφτηκε πάνω από τις πύλες της αρχαίας ακαδημίας του Πλάτωνα. Αυτό υποδηλώνει ότι η γεωμετρία -ένα είδος αναλυτικής και χωρικής σαφήνειας- είχε αξία για τον Πλάτωνα και μια ιστορική απήχηση σε αυτήν την τοποθεσία. Ερμηνεύσαμε την πρόκληση του Πλάτωνα στον σχεδιασμό της πρότασής μας –χρησιμοποιώντας μορφές καθαρής γεωμετρίας για να δώσουμε σαφή και ισχυρή αναγνωσιμότητα στα διάφορα μέρη του μουσείου– κύκλους, τετράγωνα, τρίγωνα, κυλίνδρους κ.λπ. Αυτές οι «πλατωνικές» μορφές δίνουν τη μοναδική ταυτότητα στο μουσείο.

Το μέσα έξω

Στα τυπικά μουσεία το κοινό μπορεί να εξερευνήσει μόνο ένα μικρό μέρος των μεγάλων συλλογών που στεγάζονται σε αυτό, με τα περισσότερα από τα αντικείμενα να αποθηκεύονται κάτω από το έδαφος και μακριά από τη δημόσια θέα. Στην πρότασή μας, οι παραδοσιακά βοηθητικοί χώροι του μουσείου –αποθήκευση, συντήρηση και αποκατάσταση– έχουν τοποθετηθεί στο προσκήνιο, σε ίση σημασία με τους χώρους της έκθεσης και της υποδοχής. Πρόκειται για μια σκόπιμη ανατροπή των παραδοσιακών οργανωτικών ιεραρχιών, που ανοίγει νέες δυνατότητες για διεπιστημονική και δημόσια εμπλοκή. Επιπλέον, συνδέοντας το μουσείο με το γύρω πάρκο, συνδέοντας το εσωτερικό και το εξωτερικό, αναστρέφουμε περαιτέρω το μουσείο από μέσα προς τα έξω και το ανοίγουμε σε ευρύτερο κοινό που μπορεί να βιώσει τον χώρο χωρίς απαραίτητα να εισέλθει στο εσωτερικό του μουσείου.

02_ Περιγραφή της πρότασης

Πρόσβαση

Η προσέγγιση της τοποθεσίας οργανώνεται κατά μήκος δύο βασικών αξόνων – 1) έναν άξονα Ανατολής-Δύσης που συνδέει με τους γύρω οδικούς άξονες, πεζόδρομους και μέσα μαζικής μεταφοράς στα ανατολικά και δυτικά του οικοπέδου, και 2) έναν άξονα Βορρά-Νότου που παρέχει την κύρια πεζοδρομημένη σύνδεση από το κέντρο της Αθήνας προς το νέο Μουσείο. Ένας ευρύς κόμβος αποβίβασης οχημάτων στα δυτικά παρέχει το κύριο σημείο οδικής πρόσβασης, οργανώνοντας ζώνες αποβίβασης για λεωφορεία, είσοδο στο υπόγειο κτίριο στάθμευσης οχημάτων, ταξί που προσεγγίζουν από την εθνική οδό και πεζούς που περπατούν από στάσεις λεωφορείων και πιθανές μελλοντικές στάσεις του μετρό κατά μήκος της Λεωφόρου Αθηνών. Από εδώ, οι επισκέπτες προσκαλούνται στον χώρο μέσω μιας μεγάλης αλέας με κυπαρίσσια. Τα μονοπάτια διακλαδίζονται προς τον αρχαιολογικό κήπο και τον εκθεσιακό χώρο προς τα βόρεια και προς το γήπεδο ποδοσφαίρου και την Ακαδημία Πλάτωνος στα νότια. Μια μεγάλη κεκλιμένη δημόσια πλατεία προσδιορίζει ξεκάθαρα την κύρια είσοδο του κτιρίου και οδηγεί τους επισκέπτες στον χώρο υποδοχής. Από τα ανατολικά, αυτός ο ίδιος άξονας από κυπαρίσσια οδηγεί τους επισκέπτες μέσω ενός μεγάλου κλιμακοστασίου στην κεντρική πλατεία και τον χώρο υποδοχής. Από τα νότια, επισκέπτες ερχόμενοι από το κέντρο της Αθήνας στις οδούς Μοναστηρίου ή Πλάτωνος "ξεναγούνται" στον χώρο και προς το νέο μουσείο μέσω ενός μεγαλοπρεπούς άξονα εισόδου που επισημαίνεται με έντονο κόκκινο υλικό πλακόστρωσης. Από αυτή την πρόσβαση, οι επισκέπτες οδηγούνται στο κυκλικό Αμφιθέατρο, έναν μεγάλο υπαίθριο χώρο εκδηλώσεων που λειτουργεί και ως επιπλέον κλιμακοστάσιο προς την κύρια είσοδο και τον χώρο υποδοχής του μουσείου. Από όλες τις κατευθύνσεις το πάρκο ρέει πάνω, μέσα και γύρω από το μουσείο, δημιουργώντας μια οριζόντια αίσθηση διαπερατότητας και συνέχειας. Οι γραμμές ασφαλείας και τα σημεία έκδοσης εισιτηρίων τοποθετούνται έτσι συνειδητά στο χαμηλότερο επίπεδο.

Γειτονιές προγράμματος

Το κτίριο είναι οργανωμένο σε τέσσερις γειτονιές προγράμματος –την ακαδημία, τον δημόσιο κύκλο, την πλατφόρμα συντήρησης και αποθήκευσης και τον εκθεσιακό χώρο πολλαπλών επιπέδων. Κάθε ένα από αυτά τα ξεχωριστά προγράμματα απλώνεται γύρω από τη δική του αυλή που προσφέρει στο καθένα μια μοναδική ταυτότητα.

Το Αμφιθέατρο:

Το Αμφιθέατρο είναι ένας κλιμακωτός χώρος με σκληρό δάπεδο που αποτελεί επίσης μέρος της κύριας πρόσβασης των πεζών στο μουσείο, λειτουργώντας έτσι ως νέος δημόσιος χώρος στο πάρκο καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας και της εβδομάδας. Ειδικές εκδηλώσεις, βραδινές διαλέξεις και δημόσια συμπόσια θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν εδώ. Γύρω από το περίγραμμα του αμφιθεάτρου αρθρώνονται τα γραφεία και οι χώροι συνεδριάσεων της Ακαδημίας. Το αμφιθέατρο είναι το συμβολικό κέντρο της Ακαδημίας.

Η Αστική Πλατεία:

Η Αστική Πλατεία αποτελείται από μια ήπια ράμπα, ταυτόχρονα ως χώρος κυκλοφορίας και ως χώρος εκδηλώσεων. Λειτουργεί ως συνέχεια του πάρκου, ούσα έτσι εξαιρετικά δημόσια και φιλόξενη, αλλά υποχωρώντας σταδιακά παρέχει επίσης ένα είδος προαύλιου ή υπαίθριου καθιστικού για το νέο μουσείο. Στο πνεύμα των μεγάλων αστικών δημόσιων χώρων, όπως η Piazza del Campo στη Σιένα, η κεκλιμένη πλατεία μπροστά από το Κέντρο Πομπιντού στο Παρίσι και η κεκλιμένη αίθουσα Turbine στο μουσείο Tate Modern του Λονδίνου, αυτός ο χώρος μπορεί να λειτουργήσει ως σημείο στάσης, ανάπαυσης, συνάντησης ή διάβασης. Προσφέρει επίσης θέα στην υποδοχή του μουσείου και στο κέντρο εκπαίδευσης. Ισορροπημένος πάνω από το ένα άκρο της πλατείας είναι ο Κύβος Πολυμέσων, μια ημιδιαφανής κατασκευή με πλέγμα που παρέχει μια οθόνη προβολής για βραδινές υπαίθριες ταινίες, μια πλατφόρμα πληροφοριών για την ανακοίνωση επερχόμενων ή τρεχουσών παραστάσεων και εκθέσεων και ένα θέαμα φωτισμού που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από καλλιτέχνες για την ενεργοποίηση του πάρκου τις νύχτες. Ο Κύβος περικλείει επίσης μια γέφυρα πάνω από την πλατεία και έναν ανελκυστήρα για να παρέχεται καθολική πρόσβαση από το επίπεδο του πάρκου στην είσοδο του μουσείου από το νότιο και το ανατολικό άκρο του οικοπέδου.

Ο Δημόσιος Κόμβος: Σημείο υποδοχής, καφέ και εκπαίδευσης

Γύρω από την Αστική Πλατεία βρίσκεται ο Δημόσιος Κόμβος, που περιέχει το λόμπι εισόδου, το κατάστημα του μουσείου, το καφέ και το μπαρ, το γραφείο έκδοσης εισιτηρίων και πληροφοριών, την ιματιοθήκη, τις δημόσιες τουαλέτες, τις αίθουσες διδασκαλίας και τους χώρους υποστήριξης ων χώρους εκπαίδευσης. Αυτός ο βρόχος συνδέεται απευθείας υπόγεια και με τον νέο χώρο στάθμευσης. Ενώ η μία πλευρά του λόμπι βλέπει στη Δημόσια Πλατεία, ο πίσω τοίχος ανοίγεται σε μια σειρά από μικρότερες και πιο ήσυχες αυλές, με θέα στα εργαστήρια συντήρησης και στους εξωτερικούς χώρους εργασιών. Η πρώτη εικόνα του επισκέπτη καθώς μπαίνει στο λόμπι είναι η εργασία που γίνεται στο μουσείο - η χειροτεχνία, η κατασκευή και η επιστήμη της ανασκαφής και της συντήρησης.

Εργαστήρια συντήρησης και πλατφόρμα αποθήκευσης:

Τα εργαστήρια συντήρησης, τα διοικητικά γραφεία και οι αποθήκες βρίσκονται όλα σε μια ενιαία πλατφόρμα με μια σειρά από μικρές αυλές και φεγγίτες που παρέχουν φυσικό φως στο εσωτερικό. Μεταξύ του δημόσιου κόμβου και των εκθεσιακών αιθουσών, οι εγκαταστάσεις συντήρησης και αποθήκευσης βρίσκονται στην καρδιά του μουσείου, αντί να υποβιβάζονται στα έγκατα του υπογείου όπως στα παραδοσιακά μουσεία. Αυτό διευκολύνει την πρόσβαση και τη μεταφορά των αντικειμένων, ενώ προσφέρει επίσης τη δυνατότητα επιλεκτικής έκθεσης ορισμένων σημαντικών έργων και αντικειμένων που συνήθως δεν είναι διαθέσιμα στον κοινό επισκέπτη.

Εκθεσιακός χώρος πολλαπλών επιπέδων και κήπος γλυπτών:

Από το λόμπι το κοινό περνά μέσα από ένα σημείο ελέγχου έκδοσης εισιτηρίων και ασφαλείας και κάτω από έναν διάδρομο που διασχίζει τη μέση των εργαστηρίων συντήρησης και των χώρων αποθήκευσης. Τα υαλοστάσια εκατέρωθεν του διαδρόμου αποτελούν μια μοναδική πρώτη εμπειρία της έκθεσης. Οι εκθεσιακοί χώροι είναι οργανωμένοι σε δύο κλειστές διαδρομές, μια κάτω από το έδαφος και μια να αιωρείται από πάνω. Στο χαμηλότερο επίπεδο οι προσωρινές εκθέσεις και η αίθουσα ανασκαφών Παναγιώτη Αριστόφρονος περιστοιχίζουν έναν κήπο γλυπτών και μια ανακλαστική πισίνα. Μεγάλοι ανελκυστήρες και σκάλες συνδέουν με τις μόνιμες εκθέσεις του ανώτερου επιπέδου, με καθαρό ύψος 5 μέτρων χωρίς εσωτερικά υποστυλώματα και συνεχή έμμεσο φυσικό φωτισμό. Από αυτό το ανώτερο επίπεδο οι επισκέπτες μπορούν να κοιτάξουν πίσω σε όλο το πάρκο και προς την Ακρόπολη και το κέντρο της Αθήνας. Το ισόγειο, πάνω από την προσωρινή και κάτω από τη μόνιμη έκθεση, είναι ένας στεγασμένος υπαίθριος χώρος ανοιχτός στο κοινό και σε συνέχεια του πάρκου. Αυτός θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως προσωρινός υπαίθριος εκθεσιακός χώρος ή απλώς ως ένας σκιασμένος δημόσιος χώρος για μια ματιά στους εσωτερικούς χώρους του μουσείου.

03_ Σχεδιασμός περιβάλλοντος χώρου

ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ και το αρχαιολογικό τοπίο

Η ιδανική μέθοδος διδασκαλίας για τον Πλάτωνα ήταν ο περίπατος στους ελαιώνες, έξω από τον επίσημο χώρο της τάξης, στη φύση. Η πρότασή μας διδάσκεται από αυτή τη λογική και τη συστήνει ως νέο πρότυπο για το σύγχρονο αρχαιολογικό μουσείο. Κήποι γεμάτοι με ελαιόδεντρα, πεύκα, κυπαρίσσια, τοπικές πόες και θάμνους, υδάτινα στοιχεία και υπαίθρια καθίσματα αποτελούν την καρδιά του έργου. Κάθε χώρος του μουσείου παρουσιάζεται ενοποιημένος με τη φύση.

Αρχαιολογικό τοπίο

Οι κήποι στον περιβάλλοντα χώρο και την οροφή του μουσείου είναι οργανωμένοι σε ένα πεδίο με ορθογώνια παρτέρια, που παραπέμπουν νοηματικά στη γεωμετρία μιας αρχαιολογικής ανασκαφής. Μια πορώδης επιφάνεια πατημένου χαλικιού και χώματος αναπτύσσεται γύρω από περιοχές φυτεμένες με χαρακτηριστικά φυτά και δέντρα της ελληνικής υπαίθρου -είδη που συνδέονται με τη γεωργία, την ιατρική, τα χρώματα και τις μυρωδιές που ξεπερνούν τον χρόνο. Οι γυάλινοι φεγγίτες εμφανίζονται διάσπαρτοι σε αυτό το τοπίο για να παρέχουν θέα προς τα κάτω, στους χώρους αποθήκευσης και διατήρησης. Στον λόφο που στηρίζει τον υπέργειο όγκο του μουσείου και στα χωράφια που τον περιβάλλουν, το έδαφος φυτεύεται με γηγενή ποώδη φυτά, χόρτα και δέντρα, τυπικά των μεσογειακών φρυγανικών οικοσυστημάτων. Ένας κάναβος από ελαιόδεντρα επεκτείνεται σε όλο το πάρκο, συνδέοντας τις διάφορες περιοχές και παρέχοντας μια έντονη υπενθύμιση του παραγωγικού τοπίου που κάποτε καταλάμβανε την τοποθεσία. Σειρές από κυπαρίσσια δημιουργούν δραματικά γεωμετρικά μονοπάτια που οδηγούν τους επισκέπτες στο οικόπεδο από τις δυτικές και ανατολικές περιοχές στάσης οχημάτων. Η πλειονότητα των φυτών επιλέγεται από ένα εύρος ειδών ανθεκτικών στην ξηρασία, ενώ ορισμένα μόνο από τα καλλωπιστικά φυτά θα χρειάζονται άρδευση σε ξηρές περιόδους. Το νερό που συγκεντρώνεται από το δώμα, τις βεράντες και τις φυτεμένες περιοχές του Μουσείου θα φιλτράρεται και θα συλλέγεται σε μια στέρνα για χρήση στην άρδευση και τον καθαρισμό του κήπου.

04_Τεχνολογία κατασκευής

Τα τεχνικά συστήματα του κτιρίου είναι στενά συσχετισμένα με τον χωρικό σχεδιασμό, δημιουργώντας μια «αδιάλειπτη» εμπειρία μεταξύ αρχιτεκτονικής και τεχνολογίας. Το έργο περιλαμβάνει τόσο παλιές όσο και νέες, στρατηγικές ήπιας αλλά και «υψηλής τεχνολογίας». Μεγάλο μέρος του μουσείου είναι υπόγειο, για να εκμεταλλευτεί τη θερμική αδράνεια του εδάφους, και προτείνεται να κατασκευαστεί από χυτό οπλισμένο σκυρόδεμα επενδυμένο με ένα βαθύ στρώμα εδάφους για την υποστήριξη του φυσικού τοπίου. Οι χώροι Η/Μ κατανέμονται σε όλο το έργο για την ελαχιστοποίηση των μηχανικών διαδρομών. Ο υπερυψωμένος εκθεσιακός όγκος και ο κύβος πολυμέσων πάνω από την αστική πλατεία προτείνονται ως κυρίως χαλύβδινες κατασκευές.

Φορέας

Η δομοστατική πρόταση απελευθερώνει τον ισόγειο χώρο από υποστυλώματα, επιτρέποντας την ελεύθερη κίνηση στο επίπεδο αυτό, ώστε να αποδοθεί στην πόλη. Ταυτόχρονα παραλείπει τα εσωτερικά κατακόρυφα στοιχεία στους εκθεσιακούς χώρους, επιτρέποντας την άνετη και ευέλικτη διάταξη του περιεχομένου των εκθέσεων. Η ανωδομή των εκθεσιακών όγκων αποτελείται από χαλύβδινο σκελετό διασταυρούμενων δικτυωματικών δοκών, οι οποίες εκμεταλλεύονται πλήρως το μεγάλο ύψος ορόφου. Πρόκειται γενικά για δικτυώματα τύπου Pratt, δηλαδή τόσο με ορθοστάτες όσο και διαγώνια, τα οποία, όπου και αν είναι δυνατόν, θα γίνουν τύπου Vierendeel, παραλείποντας δηλαδή τα διαγώνια μέλη, για μεγαλύτερη ευελιξία στις διαστάσεις και θέσεις των ανοιγμάτων. Οι κύριοι αυτοί φορείς αναπτύσσονται σε όλες τις εσωτερικές και εξωτερικές πλευρές του όγκου, εκτεινόμενοι σε προβόλους σε κάποιες περιπτώσεις. Η έδρασή τους προβλέπεται σε ισχυρά στοιχεία έγχυτου οπλισμένου σκυροδέματος. Οι πλάκες δαπέδων του κτιρίου θα διαμορφωθούν είτε από σύμμικτες δοκούς με οπές κορμού (castellated composite beams) ή δικτυωματικές τεγίδες, αναλόγως και του τελικού διαθέσιμου ύψους. Κατά τη φάση της μελέτης θα εξεταστεί η περίπτωση να τοποθετηθεί σεισμική μόνωση ή εφέδρανα στο άνω μέρος των στοιχείων σκυροδέματος. Αυτό θα μειώσει τη σεισμική ένταση, με ταυτόχρονα οφέλη στη διασφάλιση της ακεραιότητας των εκθεμάτων της έκθεσης, αλλά και τη μείωση της απαίτησης στη θεμελίωση.

Όψεις

Οι γυάλινες προσόψεις θα είναι ένας συνδυασμός ενοποιημένων συστημάτων υαλοστασίων και συστημάτων βιτρίνας μεγάλου μεγέθους με μονωτικό γυαλί υψηλής απόδοσης για να παρέχουν υψηλά επίπεδα ελέγχου της ηλιακής ακτινοβολίας, μεγιστοποιώντας έτσι τα θετικά οφέλη του φωτός και της θέας. Προτείνουμε την επένδυση του υπερυψωμένου εκθεσιακού όγκου και την πλακόστρωση των κύριων αστικών χώρων των πλατειών με μαρμάρινα πάνελ τοπικής προέλευσης, ενοποιώντας ολόκληρο το έργο με ένα κομψό αλλά ανθεκτικό υλικό.

Ημερήσιος φωτισμός

Το φυσικό φως της ημέρας είναι σημαντικό για την ποιότητα του χώρου εργασίας των συντηρητών και του προσωπικού του μουσείου. Στον υπερυψωμένο χώρο έκθεσης, προσεκτικά σχεδιασμένες χοάνες φωτός από σκυρόδεμα διασφαλίζουν ότι δεν εισέρχεται άμεσο ηλιακό φως στον χώρο. Η καμπύλη γεωμετρία είναι γενικά προσανατολισμένη προς τον Βορρά για να συλλέγει φως, να το ανακλά μέσα από δύο αντίθετες καμπύλες επιφάνειες και να διαθλά ένα απαλό και έμμεσο φως της ημέρας στον χώρο. Έξυπνοι αισθητήρες και πλήρως ελεγχόμενα διαφράγματα συσκότισης μπορούν να ξετυλιχτούν στα παράθυρα όταν χρειάζεται περαιτέρω έλεγχος του φωτός.

05_Βιοκλιματικός σχεδιασμός

Η παρούσα πρόταση για το Αρχαιολογικό Μουσείο των Αθηνών συστήνει τέσσερις βασικούς άξονες βιοκλιματικού σχεδιασμού που αξιοποιούν τους τοπικούς πόρους της γης, του φωτός, του αέρα και του νερού για να μειώσουν δραστικά το ενεργειακό αποτύπωμα του μουσείου, δημιουργώντας παράλληλα έναν φυσικό, τοπικό και ποικιλόμορφο δημόσιο χώρο για την κοινότητα. Η πρόταση δημιουργεί νέα οικοσυστήματα χλωρίδας και πανίδας, ενώ ταυτόχρονα ενθαρρύνει νέα μορφές φυσικής δραστηριότητας, αναψυχής, υγείας και παιχνιδιού.

Οι παρακάτω στρατηγικές βιοκλιματικού σχεδιασμού αποτέλεσαν βασικό στοιχείο ανάπτυξης της πρότασης.

Γη: Εγκιβωτισμένος άνθρακας

Ο σχεδιασμός προτείνει την επανάχρηση του υλικού των εκσκαφών για την κατασκευή ενός περιμετρικού τοιχίου γης στο υπόγειο. Ο τοίχος αυτός μπορεί να λειτουργήσει στατικά αλλά και σαν θερμική μάζα που ψύχει ή θερμαίνει την παροχή αέρα της υποδομής.

Αέρας: Διαφραγματικός κλιματισμός

Το δώμα του υπόγειου τμήματος του μουσείου γίνεται επέκταση του φυσικού πάρκου. Το βάθος του χώματος, οι πυκνές φυτεύσεις και ο θόλος σκίασης (από τις φυλλωσιές των δέντρων αλλά και τις προεκτάσεις του κτιρίου) θα προσφέρουν στη μόνωση των εσωτερικών χώρων έναντι των ακραίων καιρικών μεταβολών της κλιματικής αλλαγής, ενώ θα μειώσουν την ενέργεια που απαιτείται για να ρυθμιστεί η θερμοκρασία του κτιρίου.

Νερό: Γαλάζια Υποδομή

Ο σχεδιασμός χρησιμοποιεί έναν συνδυασμό πράσινων αλλά και γαλάζιων δωμάτων για να συλλέξει το βρόχινο νερό και να το επεξεργαστεί φυσικά μέσα από τις φυτεύσεις, και ειδικά φίλτρα UV για την επανάχρηση στο οικόπεδο. Οι επανακτημένοι υδάτινοι πόροι θα προσφέρονται για τη χρήση στην άρδευση, την έκπλυση των χώρων υγιεινής, τη συντήρηση και λοιπές μηχανικές λειτουργίες. Η μέθοδος αυτή θα μειώσει δραστικά την πίεση στο τοπικό σύστημα αποχέτευσης, ειδικά σε εποχές έντονων και ξαφνικών βροχοπτώσεων.

06_ Μουσειολογική προσέγγιση

Ευέλικτο Μέλλον

Το πλούσιο, ευρύ και εξελισσόμενο ιστορικό τόξο που θα παρουσιάσει το Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας, απαιτεί εκθεσιακές εγκαταστάσεις τόσο ιδιαίτερες (με συγκεκριμένες ιδιότητες) όσο και ευέλικτες (δυνατές να προσλάβουν νέες ποιότητες και συνδυασμούς). Ως εκ τούτου, προτείνουμε έναν ενιαίο μεγάλο χώρο κυκλικής διαδρομής ύψους 5,5 μέτρων, συνεχόμενο και απρόσκοπτο από εσωτερικά δομικά στοιχεία, που προσφέρει τη δυνατότητα πολλαπλών διαμορφώσεων –εντελώς ανοιχτές, υποδιαιρούμενες με τοίχους μερικού ή πλήρους ύψους, με διαφορετικές διαδρομές, τύπους παραστάσεων, θέματα και μεγέθη αντικειμένων που μπορούν να φιλοξενηθούν. Ο χώρος προσωρινής έκθεσης βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο, σε έναν παρόμοιο ευέλικτο βρόχο ύψους 4,5 μέτρων που περιβάλλει τον υπαίθριο κήπο γλυπτών και την πισίνα ανάκλασης.

Project Team:

Neiheiser Argyros: Xristina Argyros, Ryan Neiheiser, George Foufas, Iason Ntounis, Vic Shengya Huang, Nicholas Lin

Design Collaborator: Iason Stathatos

Urban Planner: Antonios Tsiligiannis

Executive Architect: Stefanos Vasdekis

Structural Designer: Helliniki Meletitiki

MEP Designer: Renewable

Museology Advisor: Ariadni Papaioannou

Archaeology Advisor: Giorgos Bourogiannis

Traffic Engineer: Fani Dimopou

Traffic Consultant: George Emmanoulopoulos

The New Athens Museum of Archaeology will be a learning landscape, a modern public campus that builds on the legacy of Plato’s Academy to create both a vibrant new cultural space for the city and a monument to Athens’ rich history. It will be a living institution; celebrating the past, fostering contemporary exchange and debate, and promoting new futures for Athenian culture and heritage.

01_ DESIGN PRINCIPLES

MUSEUM AS CAMPUS

The project is conceived as a series of courtyards cut into the ground, a distributed campus of learning spaces integrated within the landscape. The expression of the museum is reduced in scale and subtly integrated into the landscape in order to maximize the valuable green space of the park and be more sympathetic to the scale of the surrounding neighborhood. Instead of single large building that sits next to the park, the project is designed to complement, engage with, and improve the park.

The new institution doesn’t overwhelm the existing park, but instead gives definition, and creates nodes of energy in different locations across the park.

SOFT ICON

This project aims to be a soft icon. Most of the museum is subtly pocketed into the landscape, hidden from view. But one element lifts above the ground, giving a strong legibility of the museum on the skyline of the park, and clearly marking the civic importance of the institution. A singular architectural feature is elevated above the landscape, asymmetrically supported by a mounded olive grove (earth), hovering above a cooling reflecting pool (water), and open at its center as an airy multi-level courtyard (light), creating a distinctly contemporary icon that echoes the architectural logics of Plato’s ancient academy and celebrates the fundamental elements of earth, water, and light.

MONUMENT FOR ATHENS

The origin myth of Athens, of the clash between Athena and Poseidon, land and sea, olive trees and spears – is echoed in the iconicity of the project proposal. The building emerges from the earth. Its asymmetry references this split personality – resting on a mound of earth covered in olive trees, and surrounding in its central courtyard a reflecting pool. The story of Athens is balanced over both of these elements – land and water – and elevated to look back at the park, and towards the historic Acropolis of Athens.

MIND AND BODY

The project aims to engage both mind and body in the process of learning. We propose tethering the new museum to the important existing archaeological sites of the park – the Gymnasium, the Palestra, and the Holy House – with a 1km long walking, running, and recreation path. Ancient Greeks centered institutions of learning around athletics in the Gymnasium. We propose carrying this idea forward by creating a legible loop of recreation and physical learning that also extends the museography into the landscape and connects the various sites spread across the park, giving another layer of soft iconicity to the project.

UNITY FROM DIFFERENCE

The project brings unity to a fragmented site. It creates a new landmark in the sprawling urban fabric of modern Eleonas, a visible beacon that orients locals and visitors. The New Athens Museum of Archaeology will create a strong new pole on an important site in the city of Athens, reconnecting Athenians, tourists, and academics to this historic site. The archaeology path that links together the archaeological sites across the center will finally have a strong pole, a point to help connect the line… with a pedestrianized route from central Athens to Plato’s academy park and the new Athens Museum of Archaeology.

POROUS INSTITUTION

The main exhibition gallery is lifted as a gesture of generosity. Everyone is welcome. Approaching from all directions. The museum is no longer an opaque, closed, or elite institution. It is open and available to all who are curious. Although the ticketed gallery experience is controlled through an internal lobby, the central courtyard reflecting pool and outdoor sculpture gallery is visually accessible to anyone passing through the park. Similarly, the circular amphitheater and sloped civic plaza are new public spaces in the park that also provide visual access into the workings of the museum. The city is invited in and participation is actively encouraged.

THE VALUE OF GEOMETRY

"Μηδείς αγεωμέτρητος εισίτω μοι την θύρα" ("Let no one ignorant of geometry enter")

Legend has it that this quotation was written above the gates into Plato’s ancient academy. Plato obviously did not mean that nobody ignorant of actual geometry should enter the academy, but it does suggest that geometry – a kind of analytical and spatial clarity – was valued to Plato, and has a historic resonance to this location. We have interpreted Plato’s challenge in the design of our proposal – using forms of pure geometry to give clear and strong legibility to the different parts of the museum – circles, squares, triangles, cylinders, etc. These “platonic” forms give the unique identity to the museum.

INSIDE-OUT

In typical museums the public can only explore a small fraction of the large collections housed within, with most of the artifacts stored below ground and away from public view. In our proposal for the Athens Museum of Archaeology, the traditional back-of-house spaces of the museum – storage, conservation, and restoration – have been brought to the front, on equal footing with the exhibition and lobby spaces. This is a deliberate flipping of traditional organizational hierarchies that opens up new possibilities for multidisciplinary and public engagement. In addition, by connecting the museum to the surrounding park, connecting inside and outside, we further turn the museum inside out and open it up to broader audiences.  

02_ PROJECT DESCRIPTION

ACCESS

The approach to the site is organized along two primary axis – 1) An east-west axis that connects to vehicle, public transport, and local neighborhood pedestrian routes to the east and west of the site, and 2) A north-south axis that provides the main pedestrian connection from central Athens to the new Museum. A generous vehicular drop off circle at the west provides the main access point, organizing drop-off zones for busses, the entry to the subgrade vehicle parking building, taxis coming from the national road, and pedestrians walking from bus stops and possible future metro stops along Leoforos Athinon. From here, visitors are invited into the site via a large alley of cyprus trees. Paths branch off to into the archaeological garden and exhibition space to the north, and towards the football field and Plato’s Academy to the south. A large sloping civic plaza clearly identifies where the main entrance of the building is, and leads visitors down to the building lobby. From the east, this same axis of cyprus trees leads visitors to a grand staircase into the civic plaza and to the main lobby. From the south, visitors approaching from central Athens along Monastiriou or Platonos Streets will be lead into the site and towards the new museum along a grand entry axis marked in a bold red paving material. From this approach visitors are guided to the circular Amphitheater, a large outdoor event space that also contains a staircase down to the main entry and museum lobby. From all directions the park flows over, through, and around the museum, creating a horizontal sense of openness and continuity. Security lines and ticketing points all occur at the lower level.

PROGRAM NEIGHBORHOODS

The buiding is organized into four program neighborhoods – the academy, the public loop, the conservation and storage platform, and the multi-level exhibition hall. Each of these distinct programs spreads out around its own courtyard, helping to give each a unique identity. A generous interior and exterior network of public spaces and corridors links them all together, creating a dispersed, but cohesive institution that is distributed across the landscape. 

The Amphitheater:

The Amphitheater is a large hardscaped amphitheater that is also part of the primary entry sequence into the museum, activating it as a new public space in the park throughout the day and week. Special events, evening lectures, and public symposia could all be held here. Ringing around the outside of the amphitheater are the office and meeting spaces of the Academy. The amphitheater is the symbolic center of the academy.

The Civic Plaza:

The Civic Plaza is a gently sloping cut into the landscape that is both a circulation space and an event space. It is continuous with the surrounding park, and therefore extremely public and inviting, but because it cuts down into the museum it also provides a kind of forecourt or outdoor living room for the new museum. In the spirit of great urban public spaces like the Piazza del Campo in Siena, the sloped plaza in front of the Pompidou Centre in Paris, and the sloped Turbine Hall at the Tate Modern in London, this space can used to sit, to stand, to gather, to host, and to pass through. It also offers views into the museum lobby and education hub. Balanced above one end of the plaza is the Media Cube, a translucent mesh covered structure that provides a projection screen for evening outdoor films, an information screen to announce upcoming or current shows at the museum, and a lighting spectacle that can be used by digital artists to activate the park at nights. It also contains within it a bridge over the plaza and an elevator to provide accessible access from the park level to the lower museum entry from the southern and eastern edges of the site. 

The Public Loop: Lobby, Café, and Education Hub

Surrounding the Civic Plaza is the Public Loop, containing the entry lobby, museum shop, café and bar, ticketing and information desk, coat check, public restrooms, and classrooms and support spaces of the education hub. This loop connects directly underground to the new subgrade parking structure as well. While one side of the lobby faces the Civic Plaza, the back wall opens onto a series of smaller and quieter courtyard gardens, with views into the conservation labs and outdoor conservation workspaces. The first impression of the visitor as they enter the lobby is of the work being done in the museum - the craft, labor, and science of excavating and preserving.

Conservation Labs and Storage Platform:

The conservation labs, administrative offices, and storage are all located in a single level platform with a series of small garden courtyards and skylights providing natural light to their interiors. Sandwhiched between the public loop and exhibition halls, the conservation and storage facilities are located at the heart of the museum, rather than being relegated to the bowels of the basement like in traditional museums. This makes for easier access, movement of objects, but it also opens up the possibility of selectively revealing some of the important work and objects typically unavailable to the public visitor.

Multi-level Exhibition Hall and Sculpture Garden:

From the lobby the public passes through a ticketing and security check point and down a corridor that slices through the middle of the conservation labs and storage areas. Full height glass walls on both sides of the corridor provide a unique first chapter of the exhibition. The exhibition halls are organized into two loops of space, one below ground and one floating up in the air. At the lower level the temporary galleries and XXX room ring a contemplative sculpture garden and reflecting pool. Generous elevators and stairs connect to the upper level permanent galleries, with 5m clear column free space and continuous indirect daylighting. From this upper level visitors can look back across the park and towards the Acropolis and central Athens. The ground level, above the temporary exhibition and below the permanent gallery, is a covered outdoor space open to the public and contiguous with the surrounding park. This could be used as a temporary outdoor exhibition space, or simply as a shaded public space to catch a glimpse of the interiors of the museum.

03_ LANDSCAPE DESIGN

LEARNING FROM PLATO’S ACADEMY

Plato’s preferred style of teaching and learning was while walking in the olive groves, outside of the formal space of the classroom, in nature. Our proposal learns from these logics and extends them as a new model for the contemporary archaeological museum. Gardens filled with olive trees, pines, cyprus’, local grasses and shrubs, cooling water features, and outdoor seating are the heart of the project. Interior office, education, conservation, and exhibition spaces are organized around courtyard gardens of various proportions and character, blurring the boundary between inside and outside, and ensuring that every space feels embedded in nature.

ARCHAEOLOGICAL LANDSCAPE

The AMA gardens and the larger Plato’s Academy park are imagined as an exploratory space that will introduce visitors to the dialogue between landscape and archaeology. The gardens directly surrounding and on the roof of the museum will be organized into a field of orthogonal planting beds, loosely evoking the geometry of an archeological dig. A porous walking surface of engineered and compacted gravel-earth will meander through areas planted with cultural plants and trees typical to the Greek countryside - plant species associated with agriculture, medicine, color, and scent that transcend time. Glass skylights will be interspersed in this landscape to provide views down into the storage and conservation spaces below. On the hillside that supports the raised exhibition gallery, and in the fields surrounding it, the ground will be planted with native herbaceous ground cover plants, grasses and trees typical of the garrigue, or phrygana Mediterranean biome. A grid of olive trees will blanket the site, linking together the various areas of the park and providing a visceral reminder of the productive landscape that once occupied the site. Rows of cyprus trees will create dramatic geometric alleys that lead visitors into the site from the west and eastern vehicular drop-off areas. The majority of the plants will be selected to be drought tolerant, however some of the cultural plants will require irrigation in dry periods. The water gathered from the Museum’s roof, terraces, and planted areas will be filtered and captured in a cistern for use in irrigation and cleaning the garden. Any healthy trees and plants that will be displaced by the museum construction should be relocated and planted in other areas of the park.

04_ MUSEOLOGICAL APPROACH

FLEXIBLE FUTURES

The rich, broad, and evolving historical arc that the Athens Archaeological Museum will display demands exhibition galleries that are both particular (with specific qualities) and flexible (able to take on new qualities and combinations). We therefore propose a single large 5.5m tall loop of horizontally contiguous and column-free space that can be configured in a variety of different ways. Importantly, we are not proposing a generic space. In this way the large space has a “grain” to it, secondary and tertiary scales of space that help ground the objects depending on their size. We show multiple possible configurations – completely open, subdivided with partial height or full height walls; with different routes, types of shows, themes, and sizes of objects all able to be accommodated. The temporary exhibition space is located at the lower level, in a similarly flexible loop of 4.5m high space surrounding the outdoor sculpture garden and reflecting pool.

OPEN SOURCE

The Athens Archaeological Museum will dramatically expand the possibilities of what an archaeological museum can be. The full range of the museum content is revealed alongside the exhibition content – with views into the conservation laboratories and storage spaces from the lobby, gardens, and exhibition spaces. The museum will not simply display beautifully curated exhibitions, but it will also be an active archaeological site, a forum of academic discourse, a laboratory of conservation science, an openly viewable storage repository, a vibrant social hub, and a dynamic space of recreation and play. It will create a new concentration of multi-disciplinary knowledge in Athens.