2⁰  βραβείο κλειστού διαγωνισμού με προσκλήσεις 2017-18

Μελετητές Αρχιτέκτονες:
Χριστίνα Ζουμπουλίδου και συνεργάτες αρχιτέκτονες: Χριστίνα Ζουμπουλίδου, Αθηνά Χαραλαμπίδου 
K-Αρχιτέκτονες: Αιμιλία Ζουμπουλίδου, Αλίνα Πάνου, Αναστάσιος Κωτσιόπουλος, Ασημίνα Χατζημανώλη (σύμβουλος ενεργειακού σχεδιασμού) Συνεργάτες: Γιώργος Γρεβενάρης, Ιωάννα Χρυσουλίδου 

Πολιτικοί μηχανικοί: STATIKA.GR: Γιώργος Νικολαΐδης, Παντελής Ζέρβας, Ιάκωβος Λαβασάς (σύμβουλος)
Η/Μ μηχανικοί: Παντούλα Σουφαράπη και συνεργάτες: Παντούλα Σουφαράπη, Νικόλαος Ζήσης, Χάρης Χαρισούλης, Δημήτριος Πανταζής

Το Αμερικανικό Κολλέγιο Θεσσαλονίκης (ACT) είναι τμήμα του Κολλεγίου Ανατόλια, παρέχει τριτοβάθμια εκπαίδευση και έχει σήμερα ανάγκη για πρόσθετες εγκαταστάσεις. Το campus του ACT βρίσκεται στη νότια πλευρά του σημερινού συνολικού campus του Κολλεγίου. Το νέο φοιτητικό κέντρο προορίζεται για αναψυχή, γραφεία, χώρους συνάντησης, διαλέξεων κλπ. Θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του Κολλεγίου, δεδομένου ότι προβλέπεται να γίνει η καρδιά της καθημερινής ζωής των σπουδαστών και να προσελκύσει διάφορες δραστηριότητες. Για τον σχεδιασμό του προκηρύχθηκε το 2017 κλειστός αρχιτεκτονικός διαγωνισμός με προεπιλογή και με 6 συμμετέχοντα γραφεία, στον οποίο η παρουσιαζόμενη πρόταση πήρε το 2ο βραβείο.

Το προτεινόμενο κτήριο έχει την κύρια είσοδό του προς την κεντρική πλατεία του campus, ενώ στη δυτική πλευρά δημιουργούνται αυλές κοντά στα όρια του οικοπέδου. Το κτήριο δεν τροποποιεί την υπάρχουσα οργάνωση του τοπίου αλλά επιδιώκει την ολοκλήρωσή της. Δημιουργεί μια νέα δημόσια πλατεία και ένα σημείο συνάντησης για την είσοδο του φοιτητικού κέντρου στην πρώτη φάση και μια ανεξάρτητη είσοδο για το αμφιθέατρο στη δεύτερη φάση.

Η πρόταση ακολουθεί τη γεωμετρική οργάνωση των υπαρχόντων κτηρίων και της πλατείας, παράγοντας έτσι τόσο τα σχήματα των κλειστών όγκων όσο και εκείνα των αυλών. Ένας γραμμικός όγκος, που καλύπτεται και στις δύο πλευρές με έναν φλοιό κεραμικών πλακιδίων, τοποθετείται πάνω από τους όγκους του ισογείου, ως γεφύρωση, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα νέο όριο στο campus και να στεγάσει τον μεγάλο αριθμό μικρότερων χώρων (γραφεία κλπ.), που προβλέπονται από το κτηριολογικό πρόγραμμα. Στα σχετικά διαγράμματα φαίνεται ο τρόπος με τον οποίο οργανώθηκε η κεντρική ιδέα της πρότασης (εικ.01).

εικ. 01 Χαράξεις και συνθετικοί χειρισμοί 

Δύο σημαντικά ζητήματα ήταν οι απαιτήσεις για ευελιξία και δυνατότητα επέκτασης του κτηρίου, προκειμένου να καλυφθούν οι μελλοντικές απαιτήσεις και να διευκολυνθούν οι κατασκευαστικές φάσεις. Στα σχετικά διαγράμματα φαίνεται ο τρόπος με τον οποίο επιλύονται τα ζητήματα αυτά (εικ. 02).

εικ. 02 Φάσεις ανάπτυξης

Στο ισόγειο του προτεινομένου κτηρίου τοποθετούνται η υποδοχή, το γραφείο πληροφόρησης φοιτητών, το γυμναστήριο με τα αποδυτήρια, το ιατρείο, η καφετέρια με την κουζίνα και την τραπεζαρία, το σαλόνι των φοιτητών, καταστήματα και μια αίθουσα πολλαπλών χρήσεων που θα χρησιμοποιηθεί για σεμινάρια, διαλέξεις, δείπνα υποδοχής κλπ. Στη δεύτερη φάση ανάπτυξης, το αίθριο με τις εγκαταστάσεις υποστήριξης και το φουαγιέ ολοκληρώνουν το ισόγειο. Ο πρώτος όροφος στεγάζει σε γραμμική ανάπτυξη το σύνολο των γραφείων, ξενώνων και άλλων συνοδευτικών χώρων, ενώ ο διάδρομος κίνησης στη δυτική πλευρά επικοινωνεί οπτικά με το ισόγειο. Το υπόγειο, στην πρώτη φάση, βρίσκεται στην κεντρική ζώνη του κτηρίου και στεγάζει όλες τις απαραίτητες ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις, ενώ στη δεύτερη φάση επεκτείνεται στην περιοχή κάτω από το φουαγιέ και το αίθριο και φιλοξενεί τις ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις που απαιτούνται για το αίθριο, μαζί με τον γενικό αποθηκευτικό χώρο και τα δωμάτια για τις υποστηρικτικές εγκαταστάσεις (βλ. τις κατόψεις στις εικ. 03 έως 06).

εικ. 03 Γενική κάτοψη από ψηλά

εικ. 04 Κάτοψη ισογείου

εικ. 05 Κάτοψη ορόφου

εικ. 06 Κάτοψη υπογείου

Όλα τα δομικά υλικά επιλέχθηκαν έχοντας υπόψη την ενσωμάτωση στην υφιστάμενη κατάσταση, τη βιωσιμότητα, καθώς και το ελάχιστο κόστος συντήρησης. Έτσι, οι πρισματικοί όγκοι στο ισόγειο είναι κατασκευασμένοι από σκυρόδεμα, με ανοίγματα μόνο όπου απαιτείται φυσικός φωτισμός. Η οροφή του αμφιθεάτρου είναι επίπεδη και καλύπτεται με ξύλινο δάπεδο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για υπαίθριες δεξιώσεις, συναντήσεις κλπ. Η υπόλοιπη οροφή καλύπτεται με φυτά, όπως και στους άλλους πρισματικούς όγκους (βλ. τις τομές στις εικ. 07 έως 08). 

εικ. 07 Τομή

εικ. 08 Προοπτική τομή

Στον πρώτο όροφο, ολόκληρη η κατασκευή είναι από χάλυβα σε κανονικό κάναβο και καλύπτεται με υαλοπίνακες. Ο όροφος περιβάλλεται από έναν δεύτερο "φλοιό" από κεραμικά πλακίδια που στηρίζονται με χαλύβδινα πλαίσια σε κάναβο, τα οποία περιγράφουν το δώμα του κτηρίου και επιτρέπουν την ανάρτηση των φωτοβολταϊκών στοιχείων. Στην ανατολική πλευρά, τα κεραμικά πλακίδια ακολουθούν ένα πρότυπο διαφόρων πυκνοτήτων για τον έλεγχο της ηλιακής ακτινοβολίας, ενώ ταυτόχρονα δεν εμποδίζουν τη θέα από τα γραφεία. Στη δυτική πλευρά, τα κεραμικά πλακίδια ακολουθούν ένα πιο κανονικό σχέδιο, καθώς, σε αυτή την πλευρά του ορόφου, υπάρχει μόνον ο διάδρομος κυκλοφορίας (βλ. την οργάνωση των όψεων στις εικ. 09, 10 και τη συνολική οργάνωση του κτηρίου στις τρισδιάστατες αναπαραστάσεις στις εικόνες 11 έως 15). 

εικ. 09 Ανατολική όψη προς την πλατεία

εικ. 10 Δυτική όψη προς τη δενδροστοιχία 

εικ. 11 Προοπτικό από την πλατεία 

εικ. 12 Νυκτερινό προοπτικό από την πλατεία

εικ. 13 Αίθριο στη δυτική πλευρά

εικ. 14 Προοπτικό από βορειοδυτικά 

εικ. 15 Προοπτικό από το φουαγιέ προς τη δυτική αυλή

Ο κύριος στόχος της στρατηγικής περιβαλλοντικού σχεδιασμού ήταν η μείωση των απαιτήσεων θέρμανσης και ψύξης. Επιτυγχάνονται με την πρόταση αυτή υψηλά επίπεδα θερμομόνωσης και αεροστεγανότητας, ενώ οι μεγάλες μάζες των τοίχων και τα λίγα ανοίγματα των πρισματικών όγκων του ισογείου μειώνουν τις θερμικές απώλειες του περιβλήματος και συνεπώς την απαίτηση ενέργειας. Οι πράσινες στέγες πάνω από αυτούς τους όγκους -εκτός από το γεγονός ότι προσφέρουν θερμομόνωση- ελαχιστοποιούν την υψηλή επιφανειακή θερμοκρασία της επιφάνειας κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Τα παράθυρα τοποθετούνται κατά τρόπο που να ενισχύει τον νυκτερινό αερισμό και δροσισμό. Το σύνηθες πρόβλημα της υπερθέρμανσης των χώρων γραφείων επιλύεται με τη χρήση του φλοιού από κεραμικά πλακίδια, ο οποίος εκτείνεται κατά μήκος της ανατολικής και δυτικής όψης του πρώτου ορόφου, παρέχοντας σκίαση και έλεγχο της άμεσης ηλιακής ακτινοβολίας, καθώς και μειώνοντας τα θερμικά κέρδη (εικ. 16). 

εικ. 16 Αντιμετώπιση ενεργειακών ζητημάτων 

Από πλευράς δυναμικής συμπεριφοράς, το κτηριακό συγκρότημα αποτελείται από τέσσερα στατικώς ανεξάρτητα μέρη, τα οποία κατασκευάζονται με συμβατικά δομικά συστήματα που αποτελούνται από στοιχεία οπλισμένου σκυροδέματος και τυποποιημένα χαλύβδινα προφίλ. Σε όλες τις επικαλύψεις στεγών των ισόγειων ορόφων έξω από το περίγραμμα της υπερκατασκευής του χάλυβα, χρησιμοποιούνται σύνθετα χαλύβδινα φύλλα και ελαφρύ περλιτόδεμα, στηριζόμενα σε συστοιχίες χαλύβδινων δοκών.

Προβλέπεται να εγκατασταθεί σύστημα VRV θέρμανσης και ψύξης, αποτελούμενο από εξωτερικές και εσωτερικές μονάδες. Οι εσωτερικές μονάδες θα περιλαμβάνουν κυρίως τον εναλλάκτη θερμότητας αέρα / ψυκτικού, που θα λειτουργεί ως εξατμιστής (λειτουργία ψύξης) ή ως συμπυκνωτής (λειτουργία θέρμανσης). Το εξωτερικό μηχάνημα θα περιλαμβάνει τον συμπιεστή του συστήματος, τον δεύτερο εναλλάκτη θερμότητας αέρα / ψυκτικού (ο οποίος θα λειτουργεί ως εξατμιστής ή ως συμπυκνωτής) και τον ανεμιστήρα κυκλοφορίας αέρα. Τα δύο τμήματα (εσωτερικά - εξωτερικά) θα συνδέονται με κατάλληλες σωληνώσεις ψυκτικού μέσου (αγωγός υγρού - αερίου). Ο εξαερισμός του κτηρίου θα πραγματοποιείται από εναλλάκτες αέρα ενώ, πέραν του κλιματισμού, προβλέπονται και όλες οι απαραίτητες για τον χαρακτήρα του κτηρίου ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις.